Saltu al enhavo

Fulminata acido

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Fulminata acido
Plata kemia strukturo de la
Fulminata acido
Tridimensia kemia strukturo de la
Fulminata acido
Alternativa(j) nomo(j)
  • Formo-nitrila oksido
Kemia formulo
H-C≡N→O
CAS-numero-kodo 506-85-4
ChemSpider kodo 454715
PubChem-kodo 511293
Merck Index 15,5967
Fizikaj proprecoj
Aspekto cindrokolora kristala likvaĵo
Molmaso 43.025 g·mol−1
Fandpunkto -37.3  °C[1]
Bolpunkto 40  °C
Acideco (pKa) 3.70
Solvebleco Akvo:3.21 g/L
Mortiga dozo (LD50) 91 mg/kg (buŝe)
Sekurecaj Indikoj
Riskoj R22 R52 R53
Sekureco S24 S25
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo-piktogramo
01 – Risko pri eksplodo 06 – Venena substanco
08 – Risko al sano 09 – Noca por vivmedio
GHS Signalvorto Damaĝo
GHS Deklaroj pri damaĝoj H200, H301, H311, H331, H373
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj P201, P202, P260, P261, P264, P270, P271, P273, P280, P281, P301+310, P302+352, P304+340, P311, P312, P314, P321, P330, P361, P363, P372, P373, P380, P391, P401, P403+233, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo
(25  °C kaj 100 kPa)

Fulminata acido[2] estas volatila eksplodema likvaĵo, havante odoron je prusiata acido kaj neniam estigita en pureco-stato. La kemia strukturo de la fulminata acido kaj ĝiaj saloj antaŭlonge estas demando pri polemiko inter la scienculoj, kvankam ĝenerala konsento ĉiam favoris la koncepton ke la acido estas karbonil-oksimo de la karbona unuoksido. La plej konataj fulminatoj estas tiuj de hidrargo kaj arĝento.

Fulminatoj estis unue preparitaj en 1798 far itala kemiisto Luigi Valentino Brugnatelli (1761-1818) kiu dissolvis arĝenton en nitratan acidon kaj aldonis etanolon al la solvaĵo. La rezulto estis blanka kaj tre eksplodema pulvoro. Sendependo-maniere Edward Charles Howard (1774-1816) malkovris la arĝentan fulminaton en 1800 kaj Justus von Liebig (1803-1873) esploris la saman substancon en 1824. Sed la libera acido nur estis izolita en 1966.

La produktado de fulminatoj ekde la etanolo, acetaldehido aŭ similaj du-karbonaj kombinaĵoj donis la ideon ke la fulminata acido kaj ĝiaj derivaĵoj ankaŭ enhavis du-karbonaj atomoj en la molekulo, tamen, ĉi-hipotezo estis tute kontestita de John Ulrich Nef (1862-1915) kiu preparis fulminatojn ekde organikaj komponaĵoj enhavantaj nur unu karbonatomon. Ekzemple: li sintezis hidrargan fulminaton per interago de hidrarga klorido kaj natria nitro-metano.

La determinado de ĝia kemia strukturo prezentis neordinaran malfacilaĵojn kiuj elmontras la naivecon de la pioniraj kemiistoj dum sinsekvaj generacioj. Ilia klopodo generis serion da proponitaj kaj preterlasitaj formulaĵoj kiuj finfine estis konkludataj ĉirkaŭ 1960, dank'al la priskribo de ĝia strukturo far la usona kemiisto Roland Scholl (1865-1945), per agnosko de la fulminata acido kiel la mezomera strukturo ĝia definitiva identigo kiel la unua komponaĵo de la grava klaso de la nitrilo-oksidoj.

Taŭtomeraj formulaĵoj de la fulminata acido
H-O-C≡N
O=C=N-H
C-≡N+-O-H
H-C≡N→O
Cianata acido
Izocianata acido
Izofulminata acido
Fulminata acido
Ketona kaj enola taŭtomerioj de fulminata acido

Sintezo 1

[redakti | redakti fonton]

H2 + 2 HNO3 + C2H5OH → H-O-C≡N + 4 H2O + O2

Sintezo 2

[redakti | redakti fonton]

Fulminata acido same prepariĝas per agado de klorida acido sur kalia nitrato en ĉeesto de etanolo:

2 HCl + 2 KNO3 + C2H5OH → 2 H-O-C≡N + 2 KCl + H2O + O2

Sintezo 3

[redakti | redakti fonton]

Sed, la vojo plej simpla por sintezo de fulminata acido estas la reakcio inter karbona unuoksido, nitrogeno k hidrogeno:

CO2 + N2 + H2 → 2 H-O-C≡N

Literaturo

[redakti | redakti fonton]

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]